Gece Uyurken Ağız Kuruluğu Neden Olur ?
Günlük yaşamın hızlı ve yorucu temposunu fiziksel ve zihinsel olarak rahatlayıp atabilmek için önemli bir süreç olan uyku evresi, her canlının yaşamında var olan öncelikli ihtiyaçlarının başında gelmektedir. Kaliteli ve yeterli düzeyde, uyku evresini periyodik olarak tamamlayamayan bireyler gün içerisinde agresif, stresli ve de yorgun görünümlü bir imaj çizebilmektedirler. Bireyin yeterli miktarda karşılayamadığı bu uyku ihtiyacı, aile ve Sosyal çevresinde ikili ilişkilerini dahi derinden etkileyebilmektedir. Uyku sürecinde kişide bir takım nedenlere bağlı olarak bir takım tepkimeler gerçekleşebilmektedir. Bunlardan birisi de çoğu kişinin sıklıkla yaşadığı ağız kuruluğudur.
Ağız içerisinde salgılanan tükürüğün birbirinden önemli görevleri bulunmaktadır. Bu görevlerin başında, ağız içerisinde oluşacak enfeksiyonlarını önüne geçmek olmaktadır. Ayrıca diş çürüklerinin önlenmesinde de yine tükürük önemli bir yer almaktadır. Önemli bir diğer görevi ise besinlerin sindirilmesi olmaktadır. Sağlık için bu kadar önemli olan tükürüğün yeteri kadar salgılanmaması durumuna ise ağız kuruluğu denmektedir. Tıp dilinde ‘kserostomi’ olarak geçen ağız kuruması, hastalık olarak kabul edilmemektedir. Çünkü bu sorun hastalıkların belirtisi, ilaçlar ya da yaşam tarzı sebebi ile oluşmaktadır. Ağız kuruluğu şikayetleri genellikle gece görülmektedir. Bu sorunun sebepleri bazı durumlarda önemli bir hastalığın habercisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ağız Kuruluğunun Belirtileri Nelerdir?
Geceleri uyurken yaşanan ağız kurulukları bazı durumlarda kişiyi uykusundan uyandıracak kadar ciddi olurken, bazı durumlarda ise hissedilmeyerek hafif geçmektedir. Belirtileri ise şu şekilde olmaktadır.
- Tükürüğün normalden az salgılanmasının ilk göstergelerinden birisi elbetteki diş üzerindeki çürüklerin artması,
- Ağız içerisinde oluşabilecek enfeksiyonları engellemekle görevli olan tükürüğün yeterince salgılanmadığının bir başka göstergesi ise mukozada görülen iltihaplanmalar,
- Geceleri yaşanan ağız kuruluğunun sağlığa daha az etkili olan belirtileri ise nefesin kökü kokması,
- Yutkunmada yaşanan güçlükler,
- Ağız içerisinde ağır metal tadının algılanması ve yanma olarak kendisini gösteren dil ağrısı,
- Sabahları kalkıldığında ağızda yapışkan bir his olması,
- Normalden çok daha fazla susama ve bu sebeple geceleri sıklıkla uyanma,
- Dudak çatlakları ve ağzın kenarlarında oluşan yaralar,
- Konuşmada, tat almada ve çiğnemede yaşanan sorunlar,
- Sesin kısılması.
Ağız Kuruluğunun Tanısı Nasıl Konmaktadır?
Geceleri yaşanan ağız kuruluğunun tanısı diş hekimleri tarafından konulmaktadır. Bunun için ise tükürük akış oranı hesaplanmaktadır. Bu oranın tespit edilmesi için ise hastaya bir miktar parafin verilir ve bunun bir süre çiğnenmesi istenir. Bu çiğneme sırasında eğer hastanın ürettiği tükürük 5 dakika da 2.5 ml altında ise o zaman ağız kuruluğu tanısı konulmaktadır. Ayrıca ekmek ve bisküvi gibi gıdaların sıvı yardımı olmadan yutulup yutulamadığına da bakılmaktadır. Ayrıca tükürük bezlerinden alınan biyopsi örnekleri de problemin tanısında kullanılan yöntemler arasında olmaktadır.
Gece Uyurken Ağız Kuruluğunun Nedenleri Nelerdir?
İlaçlar
Yan etkileri arasında ağız kuruluğu bulunan birçok ilaç bulunmaktadır. Ayrıca aynı dönem içerisinde çok fazla ilacın bir arada kullanılması da geceleri bu soruna sebep olabilmektedir. Yan etkileri içerisinde ağız kuruluğu bulunana ilaç çeşitleri ise şu şekilde sıralanmaktadır:
- Depresyon,
- Anksiyete,
- Alerji,
- Soğuk algınlığı (antihistaminler ve dekonjestanlar),
- Obezite,
- Akne,
- Epilepsi,
- Hipertansiyon (diyüretik),
- İshal,
- Mide bulantısı,
- Psikotik bozukluklar,
- Üriner inkontinans,
- Astım (belli başlı bronkodilatörler),
- Parkinson hastalığı,
- Sedatiflerin
- Ağrı kesiciler
- Kas gevşeticiler
- Nazal spreyler
Belli Başlı Bazı Hastalıkların Belirtileri
Bazı hastalıkların belirtileri arasında geceleri ağız kuruluğu yaşama semptomu bulunmaktadır. Ayrıca vücutta oluşan enfeksiyonlarda bu sorunun yaşanmasına sebep olabilmektedir.
- Sjögren sendromu,
- HIV/AIDS,
- Alzheimer,
- Diyabet,
- Anemi,
- Kistik fibroz,
- Eklem iltihabı,
- Parkinson hastalığı,
- İnme
- Kabakulak
- Hodgkin,
- Anoreksiya Nervoza
- Tükürük bezleri hastalıkları
- Sinüzit
- Uyku apnesi
- Hipotriodizm
- Otoimmün hastalıklar
- Sistemik lupus
- Yeme bozuklukları
- Tükürük taşı
- Nefes darlığı
Tedavi Yöntemleri
Bazı hastalıklar için uygulanan tedavi yöntemleri de hastaların geceleri ağız kuruluğu yaşamasına sebep olmaktadır. Özellikle baş ve boyun bölgesine uygulanan radyasyon tedavilerinde tükürük bezleri hasar görebilmektedir. Bu hasarın sonucunda da kuruluk sorunları ortaya çıkmaktadır. Bir başka tedavi ise kanser tedavileri olmaktadır. Bu tedaviler tükürük bezlerine zarar verebileceği için gece sorunlarının yaşanmaktadır.
Sinir Hasarı
Çeşitli operasyonların veya kazaların sonucunda boyun ve baş çevresinde oluşan sinir hasarları da tükürük bezlerinin yeterince çalışmamasına ve dolayısı ile de geceleri ağız kuruluğu yaşanmasına sebep olmaktadır.
Dehidrasyon
Ateş, aşırı terleme, istifra, ishal, kan kaybı ve yeterince de su kaybına sebep olmaktadır. Bu su kayıpları da hastalara ağız kuruluğu yaşatmaktadır.
Yaşam Tarzı ve Beslenme
Sigara içmek veya tütün çiğnemek de özellikle geceleri ağız kuruluğuna sebep olan etmenlerden olmaktadır. Bu alışkanlıkların bırakılması ile birlikte şikayetlerinde ortadan kaybolması söz konusu olmaktadır. Aynı şekilde alkol tüketimi ve keyif verici ilaçlarda hem tükürük üretimini hem de kalitesini etkilemektedir.
Etkili olan etmenlerden birisi akşam yemeğinde tüketilen besinlerdir. Bu besinler kişi tarafından her gün düzenli olarak tüketildiği takdirde tükürük bezlerini ciddi yönde etkileyerek gece uykusunda ağız kuruluğunun oluşmasına neden olabilmektedir. Soğan, turşu, limon, sarımsak gibi besinler ve fazla tuzlu yada şekerli beslenme tarzı gece uykuda ağzın kurumasına ve de susuzluk hissine yol açabilmektedir. Bunun önüne geçebilmek için yatmadan evvel bu tip gıdalar tüketmemeye özen gösterilmesi gerekmektedir.
Hormonal Değişimler
Menapoz, hamilelik ya da andropoz gibi hormonal değişimler hastaların geceleri ağız kuruluğu yaşamasına sebep olabilmektedir.
Susuz Kalmak
Günlük olarak tüketilmesi gereken su miktarının eksik olarak içilmesi sonucunda vücutta farklı sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlardan bir tanesi de ağızda görülen kuruluk olmaktadır. Bu sorunun engellenmesi için ise günlük su tüketimine çok dikkat edilmesi gerekmektedir.
Ağızdan Nefes Almak
Bazı kişiler alerji, sinüzit veya geniz eti gibi sebepler ile burunlarından yeterince nefes alamazlar. Bunun içinde ağızdan nefes almaya başlarlar. Ağızdan sürekli olarak nefes almak ise ağızda kuruluğa yol açar.
Stres
Tükürük üretimi ile sinir sistemi birbirine bağlı olmaktadır. Bu sebeple insanlar stres altında, kaygılı ya da depresif zamanlarında çok daha az tükürük salgılamaktadır. Bu durum da geceleri ağız kuruluğuna sebep olabilmektedir.
Yaşlılık
Geceleri ağız kuruluğu yaratan etmenlerden birisi de yaşlılık olmaktadır. İleri yaştaki kişilerin bir çoğunda tükürük bezlerinin yeterince çalışmadığı görülmektedir.
Pamukçuk (Maya Enfeksiyonu)
Genellikle bebeklerde görülen pamukçuk sorunu geceleri ağız kuruluğunun yaşanmasına sebep olabilmektedir.
Tükürük Bezlerinin Cerrahi Müdahale İle Çıkarılması
Bazı hastalıklar sebebi ile tükürük bezleri cerrahi müdahale ile çıkarılmaktadır. Bu durumda da doğal olarak ağız kuruluğu yaşanmaktadır.
Diğer Sebepler
Geceleri yaşanan ağız kuruluğunun sebepleri her zaman bu kadar ciddi hastalıklar sebebi ile olmamaktadır. Burun tıkanıklığı veya burundan nefes almayı engelleyen enfeksiyon hastalıkları da geceleri ağzın kurumasına sebep olabilmektedir.
Geceleri Yaşanan Ağız Kuruluğunun Tedavisi
Altta Yatan Etmen
Bazı vakalarda hastaları uykularından uyandıracak kadar ciddi olan ağız kuruluğunun tedavisinde öncelikle eğer var ise altta yatan sebebin çözülmesi gerekmektedir. Eğer bu rahatsızlığa sebep olan bir hastalık ise o zaman bu hastalığın teşhis ve tedavi edilmesi gerekmektedir. Eğer kuruluğa sebep olan ilaçlar ise o zaman kullanılan ilaçların yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
İlaç Kullanımı
Ağız kuruluğunun altında yatan sebep bulunduktan sonra ancak kuruluğu gidermek için ilaç alımına başlanmaktadır. Bu ilaçlar ise uzman doktorlar tarafından reçete edilmektedir. Bu ilaçlar ağız içerisinde bulunan tükürük bezlerini çalıştırarak daha çok tükürük üretilmesini sağlamaktadır.
Sakız Çiğneme
Çiğneme eylemi tükürük bezlerini çalıştırmaktadır. Bu sebeple bazı vakıalarda Ksilitol içeren sakızlar önerilmektedir. Hafif yiyeceklerden sonra bu sakız ya da tabletlerin çiğnemesi önerilmektedir. Sakızların bir diğer yararı ise çiğneme ile ilgili sorun yaşayanların, bu sorunlarının üstesinden gelmesini sağlaması olmaktadır.
Substratlar
Ağız kuruluğunun sebebini gidermeyen ancak semptomların giderilmesini sağlayan substratlar eczanelerden temin edilebileceği gibi ticari olarak da temin edilebilmektedir.
Diğer tedaviler
Geceleri yaşanan ağız kuruluğunun giderilmesinde yukarıdakilerin dışında kullanılan birçok madde bulunmaktadır. Bunların arasında antimikrobiyel ajanlar, sebze ya da zeytin yağı içerek çiğneme jelleri, ve içeriğinde yağ bulunan burun damlaları olmaktadır.
Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Hangi sebep ile olursa olsun, geceleri ağız kuruluğu yaşayan kişilerin günlük hayatlarında dikkat etmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Yapılmaması gereken bu eylemlerden kaçınarak kuruluğun giderilmesi sağlanabilmekte veya tedaviye destek olabilmektedir.
- Sodyum lauryl sulfat (SLS) içeren diş macunları ağız temizliğinde kullanılmaması gerekmektedir.
- Ağız temizliğinde kullanılan gargaraların içeriğinde alkol ve türevlerinin bulunmaması gerekmektedir.
- Şeker, şekerli gıdalar ve şekerli sakızlar tüketmek ağız kuruluğu şikayetlerini arttırmaktadır.
- Baharatlı gıdaların tüketilmesi de aynı şekilde sorunları arttırmaktadır. Bu sebeple bu sorunun yaşandığı dönemlerde bu tür besinlerden uzak durulması gerekmektedir.
- Asitli ve karbonatlı gıdalar da tükürük bezlerini tahriş ederek sorunun daha da kötüleşmesine sebep olmaktadır.
- Kafeinli ve alkollü içeceklerden uzak durulması da bu sorunun bir an önce çözülmesi açısından yararlı olmaktadır.
- Tütün kullanımı da sorunun başlıca nedenleri arasında bulunduğu için şikayetlerin olduğu dönemlerde kullanılmaması gerekmektedir.
- Tarçın ve limon içerek sakız ve şekerler de kuruluk şikayetlerini arttıran etmenlerden olmaktadır.
